هنر در ایران عزیز ما بسیار پرطرفدار است به خصوص زمانی که هنر با چوب ترکیب شود که آمیخته ای از ذوق و خلاقیت و طبیعت است. هنرهای مختلفی همچون گره چینی، منبت کاری، معرق کاری و ساخت ظروف و زیور آلات چوبی در کشور ما و سایر نقاط جهان رایج هستند اما یکی از پرطرفدارترین هنرها سوخته کاری بر روی چوب است که در این مقاله قصد داریم به آن بپردازیم. هنر سوخته کاری که به سوخته نگاری و سوخت نگاری نیز معروف است جزء هنرهای سنتی ایران محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر بین جوانان و نوجوانان طرفدارهایی پیدا کرده است.
سوخته کاری چیست؟
سوخته کاری که به پیروگرافی نیز خوانده می‌شود ابتدا در یونان باستان ابداع شد و جالب است بدانید پیروگرافی به معنی نوشتن با آتش است؛ به طور کلی سوخته کاری انتقال اشکال با کمک حرارت می‌باشد که در زمان های بسیار کهن با روش داغ گذاری اشکالی بر روی چوب ایجاد می‌شد و با گذر زمان و استفاده از مهرهای فلزی رونق بیشتری یافت به حدی که امروزه برای این امر از هویه برقی استفاده می‌گردد. یک نکته جالب که گفتنش خالی از لطف نیست استفاده از روش های خلاقانه برای سوخته کاری می‌باشد، برای مثال استفاده از شن داغ و انتقال آن با کمک قاشق بر سطح کار یا استفاده از فندک روش های ابداعی انجام سوخته کاری هستند که برای سایه گذاری روش های جالبی هستند. سوخته کاری ترکیب رنگ‌هایی همچون قهوه ای، طلایی و... را به کار می‌برد و از نکات جالب این هنر ترکیب شدن آن با سایر هنرهایی همچون معرق کاری، منبت کاری، مجسمه سازی و ... می‌باشد.
تاریخچه سوخت نگاری در ایران
همان طور که در بخش قبل گفتیم سوخت نگاری در یونان باستان رواج یافته و به سراسر دنیا منتقل گردیده است، آثاری از سوخت نگاری در ایران توسط باستان شناسان کشف شده است که قدمت آن ها به هزاره پنجم پیش از میلاد برمی‌گردد. در ایران دوره صفویه سوخت نگاری به اوج خود رسید و هنرمندان ایرانی آثار زیبایی خلق نمودند که متاسفانه در دوره های دیگر فعالیت در حیطه هنر سوخت نگاری نادیده گرفته شد. با گذر زمان و وارد شدن ابزار آلاتی همچون هویه های برقی خوشبختانه هنرمندان ایرانی دوباره جان تازه ای به سوخته کاری بخشیدن و تا امروز آثار زیبایی خلق شده است. در ادامه این مقاله قصد داریم ابزار مورد نیاز سوخته کاری را معرفی نماییم.
برای سوخته کاری به چه ابزاری نیاز داریم؟
سوخته کاری همان طور که ذکر شد برای ایجاد طرح و نقش روی سطوح سلولزی همچون چرم، چوب و... بهترین روش است. مهم‌ترین ابزار در هنر سوخته کاری هویه می‌باشد که در مدل های مختلف با تعداد متفاوت نازل، چاقو و سری تولید می‌گردد. هویه سوخته کاری با قدرت‌های متفاوتی تولید می‌شود و روش کار آن به این صورت است که یا حرارت از طریق المنت انتقال می‌یابد یا این که به واسطه عبور جریان برق از سیم منتقل می‌شود. علاوه بر هویه که نقش اصلی ایجاد طرح و اشکال بر سطح چوب، چرم، مقوا و ... را دارد به سنباده نیز نیاز دارید. ورق سنباده در شماره های مختلف تولید می‌گردد که هر چه عدد آن بالاتر باشد سنباده نرم تر است، بدون شک سطح چوب به دلیلی برش هایی که خورده است دچار زبری و ناهمواری می‌شود و برای این مشکل باید سطح کار را با کمک سنباده پرداخت نمود تا یک سطح صاف و صیقلی ایجاد نمایید برای سنباده زنی هم می‌توانید از ابزارهای دستی همچون سنباده گیر پلاستیکی استفاده نمایید یا این که سنباده زن برقی به کار ببرید. اما یکی از مراحل مهم در سوخته کاری انتقال طرح بر روی چوب می‌باشد، برای انتقال طرح مرسوم ترین روش کاغذ کاربنی است که برای سوخته نگاری چوب بهتر است از کاغذ کاربنی زرد استفاده کنید که ردی از رنگ بر روی چوب باقی نماند و در صورت نیاز از کاغذ کاربن مشکی استفاده کنید اما قبل از استفاده با دستمال جوهر روی کاغذ را جمع نمایید تا بر روی چوب پخش نشود. در انتخاب چوب برای این هنر زیبا دقت نمایید زیرا هر چه رنگ چوب روشن تر باشد تیرگی خطوط و نقش و نگارها بیش تر نمایان می‌شوند برای مثال افرا، نارنج و سپیدار موارد مناسبی برای سوخته کاری محسوب می‌شوند علاوه بر این توجه داشته باشید که چوب هایی همچون کاج که دارای رگه های تیره تر و ضخیم تر از بافت اصلی هستند موارد مناسبی برای سوخته کاری نمی‌باشند زیرا علاوه بر دشوار بودن انتقال حرارت، رنگ بخش رگه دار با سطح اصلی متفاوت است.
کاربرد سوخته نگاری
با توجه به زیبایی هنر سوخته نگاری می‌توان از آن در ساخت ساز، لوازم دکوری، ظروف و مجسمه های تزیینی استفاده نمود. امروزه استفاده از لوازم دکوری و ظروف چوبی بسیار رایج گردیده است و هنرمندان با ترکیب هنرهای مختلف ایده های خود را پیاده می‌نمایند. برای مثال تولید سینی سرو، بشقاب، گلدان و ... برای پذیرایی یا به عنوان لوازم تزیینی طرفداران زیادی دارد که اتفافا در تولید این ظروف از یراق آلات آنتیک استفاده می‌شود که چوبینر در مدل های مختلف با رنگ بندی های متفاوت عرضه می‌کند. یک مورد دیگر ساخت زیورآلات تزیینی چوبی و رزین است که اگر با هنر سوخته نگاری تریکب شوند فوق العاده زیبا و جذاب می‌گردند در ادامه تصاویری از هنر سوخته نگاری ترکیب شده با سایر هنرها به نمایش می‌گذاریم. لازم به ذکر است که برای آموزش سوخته نگاری می‌توانید به آموزشگاه های فنی و حرفه ای و خصوصی مراجعه نمایید و حتی به طور خصوصی این دوره را بگذرانید، علاوه بر این با گذراندن دوره های آنلاین و فیلم های آموزشی نیز با هنر سوخته نگاری می‌توانید آشنا گردید. مورد مهم دیگر تهیه طرح مناسب سوخته نگاری است، با یک جستجوی ساده در فضای مجازی می‌توانید طرح های زیبای سوخته نگاری را تهیه کنید و یا این که کتاب طرح های سوخته نگاری را تهیه نمایید.
